Ένα εποχιακό υδάτινο κόσμημα στο φαράγγι του Φιλανιού

Όλοι οι καταρράκτες της Κύπρου διαθέτουν τη δική τους μοναδική φυσιογνωμία και ομορφιά, άλλοτε προσφέροντας το μαγευτικό τους θέαμα ολόχρονα και άλλοτε περιοδικά, από λίγες ώρες μέχρι μερικούς μήνες. Υπάρχουν όμως κάποιοι καταρράκτες που, αν και η ροή τους διαρκεί μόνο για λίγο καιρό, σε κερδίζουν με την πρώτη ματιά και σου χαρίζουν απλόχερα στιγμές χαράς και ευφορίας. Οι εποχιακοί καταρράκτες μπορούν, έστω για λίγο χρόνο, να προσδώσουν στο τοπίο μια ιδιαίτερη μαγεία και να σου αποκαλύψουν ανεπανάληπτες εικόνες, ειδικά μετά από έντονες βροχοπτώσεις όταν οι ποταμοί εμπλουτίζονται με μπόλικο νερό και κατέρχονται ορμητικοί. Στο δύσβατο φαράγγι του Φιλανιού, το οποίο διασχίζει ο μεγαλύτερος ποταμός της Κύπρου, ο Πηδιάς, κρύβεται ένας υπέροχος καταρράκτης ύψους 10 m, o οποίος τους χειμερινούς μήνες προσφέρει σαγηνευτικό θέαμα σε όσους καταφέρουν να τον εντοπίσουν.

Η κοιλάδα του Πηδιά στα βουνά του Μαχαιρά διαπρέπει για την επιβλητική βραχώδη τοπογραφία της, τα μοναδικά της γεωμορφώματα και τους πολλούς καταρράκτες που φιλοξενεί στην ορεινή αγκαλιά της. Όλοι αυτοί οι καταρράκτες διακόπτουν απότομα την ομαλή ροή του ποταμού σε αρκετά σημεία, δημιουργώντας ένα τραχύ και δύσβατο τοπίο με άγρια ομορφιά. Η εξερεύνηση ολόκληρης της κοιλάδας είναι μια πρόκληση για κάθε λάτρη της φύσης, αφού του επιφυλάσσει πολλές ευχάριστες εκπλήξεις.

Ο ψηλός εποχιακός καταρράκτης του Φιλανιού δημιουργήθηκε νοτιοδυτικά του ομώνυμου ερειπωμένου οικισμού, κοντά στην τοποθεσία Αχνιώτισσα, ακριβώς στα όρια της διοικητικής έκτασης των χωριών Πολιτικό και Λαζανιάς της επαρχίας Λευκωσίας. Βρίσκεται κοντά στον χωματόδρομο που οδηγεί από το Φιλάνι προς το μοναστήρι του Μαχαιρά, αλλά και δίπλα στο μονοπάτι μελέτης της φύσης «Πολιτικό-Μαχαιράς». Όμως, ο πεζοπόρος του μονοπατιού δεν μπορεί να απολαύσει το θέαμα του καταρράκτη, καθώς το μονοπάτι περνά από πάνω του και σε κάποια απόσταση. Μόνο από την ανατολική πλαγιά της απόκρημνης κοιλάδας μπορείς να τον θαυμάσεις, έστω από ψηλά και μακριά, αλλά δεν είναι ορατός από τον δρόμο γιατί είναι κρυμμένος μέσα στη βαθιά κοιλάδα. Για να τον αισθανθείς, θα πρέπει μέσα στη γαλήνια ηρεμία της φύσης να ακούσεις τη δυνατή πτώση του νερού, όταν το ρυάκι έχει ροή, η οποία προδίδει την παρουσία του καταρράκτη μέσα στην αφιλόξενη κοιλάδα.

Ο καταρράκτης της Αχνιώτισσας δημιουργήθηκε σε υψόμετρο περίπου 580 m πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, στο σημείο συμβολής της κύριας κοίτης του ποταμού Πηδιά με έναν από τους κυριότερους παραπόταμούς του, το αρκάτζιν του Κληματιού. Ο εποχιακός αυτός παραπόταμος αρχίζει το ταξίδι του από τη βουνοκορφή Μούττη του Κλημάτου (1108 m) κοντά στο χωριό Λαζανιάς και μετά από μια διαδρομή 3,5 km με βορειοανατολική κατεύθυνση ρίχνει ορμητικά και θεαματικά τα νερά του μέσα στην κύρια κοίτη του Πηδιά.

Ο καταρράκτης είναι κλιμακωτός με δύο επίπεδα πτώσης του νερού, ένα χαμηλό αρχικό επίπεδο ύψους 2 m και ένα ψηλό και πιο θεαματικό ύψους 8 m. Το τρεχούμενο νερό του ρυακιού συνάντησε ένα ανθεκτικό, βραχώδες πυριγενές υπόστρωμα, το οποίο δεν κατόρθωσε να διαβρώσει ώστε να ομαλοποιήσει την κοίτη του. Τα σκληρά ηφαιστειακά πετρώματα του Ορίζοντα Βάσης συχνά διαμορφώνουν τραχιά τοπογραφία και αντιστέκονται στη διάβρωση. Στη βάση του καταρράκτη δεν δημιουργείται μεγάλη ποταμόλιμνη αλλά το νερό κάνει απότομη στροφή στη βραχώδη γωνιά της πτώσης του καταρράκτη και κυλάει προς τον κύριο ποταμό. Οι απότομες βραχώδεις πλαγιές του φαραγγιού και η ορμητική πτώση του νερού του ρυακιού απευθείας μέσα στον κύριο ποταμό προσδίδουν μια ιδιαίτερη μαγεία στο θέαμα που αντικρίζουν τα μάτια σου. Ο καταρράκτης περιβάλλεται από πλούσια παραποτάμια βλάστηση και έτσι δυσκολεύεσαι να διακρίνεις το σημείο πτώσης του νερού.

Ο καταρράκτης του Φιλανιού δεν έχει μόνιμη ροή νερού. Η χρονική περίοδος που προσφέρει το εντυπωσιακό του θέαμα είναι σύντομη και περιορίζεται κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες, εξαρτώμενη από τη βροχόπτωση της συγκεκριμένης χρονιάς, αλλά και την ένταση και διάρκεια των βροχών. Οι πιο θεαματικές εικόνες, όμως, αποκαλύπτονται μετά από έντονες βροχές, με τις οποίες ο ποταμός εμπλουτίζεται με περισσότερο νερό και κατέρχεται πολύ ορμητικός.

Το εντυπωσιακό αυτό γεωμόρφωμα είναι δύσκολα προσβάσιμο μέσα από τον ποταμό όταν έχει ροή, επειδή η προσέγγισή του απαιτεί περπάτημα μέσα στο φαράγγι διασχίζοντας τον ίδιο τον ποταμό και τις ποταμόλιμνές του. Όταν η ροή του ελαττώνεται, γίνεται πιο εύκολη η πρόσβαση, αλλά ο καταρράκτης σταματά να ρέει. Δυστυχώς οι περιπατητές του μονοπατιού «Πολιτικό-Μαχαιράς» δεν μπορούν να συνδυάσουν την πεζοπορία τους με στάση στον καταρράκτη γιατί το μονοπάτι βρίσκεται πάνω από τον καταρράκτη. Η πιο εφικτή πρόσβαση επιτυγχάνεται από την ανατολική πλαγιά του φαραγγιού, από σημείο του χωματόδρομου από το Φιλάνι προς τον Μαχαιρά, αλλά ο καταρράκτης δεν είναι ορατός από τον δρόμο και έτσι πρέπει να ξέρεις το ακριβές σημείο και να κατεβείς για λίγα μέτρα στην πλαγιά. Χρειάζεται όμως προσοχή στην κατάβαση γιατί η πλαγιά είναι απότομη. Μπορεί ο επισκέπτης να κατέβει μέχρι ένα σημείο της πλαγιάς, από το οποίο μπορεί να έχει θέα προς τον καταρράκτη από ψηλά και από απόσταση.

Αναμφισβήτητα, πρόκειται για ένα πολύτιμο υδάτινο κόσμημα για τη φύση του Φιλανιού. Το επιβλητικό παραποτάμιο σκηνικό που ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια σου και οι υδάτινες νότες του καταρράκτη διαμορφώνουν ένα μικρό παράδεισο που αιχμαλωτίζει τις αισθήσεις σου και γαληνεύει το πνεύμα σου. Οι εραστές της φύσης, της φωτογραφίας και της τέχνης έχουν ένα ειδυλλιακό μέρος για να περάσουν παραγωγικά τον χρόνο τους. Η επαφή με τη φύση ενισχύει την ανθρώπινη ενέργεια και διεισδύει ανακουφιστικά στην ψυχή μας. Όμως, η ορθή περιβαλλοντική συμπεριφορά είναι απαραίτητο εχέγγυο για να διατηρήσουμε το περιβάλλον της περιοχής καθαρό και αδιατάρακτο. Την αγάπη μας για τη φύση οφείλουμε να την δείχνουμε έμπρακτα γιατί μόνο έτσι θα χαιρόμαστε τα δώρα της για πάντα.

Αυτός ο πολύ ελκυστικός και εντυπωσιακός καταρράκτης προσφέρει απολαυστικές εικόνες τους χειμερινούς μήνες και μπορεί να προβληθεί από τις τοπικές κοινότητες για προσέλκυση επισκεπτών. Η τουριστική αξιοποίηση όμως του καταρράκτη, έστω και για λίγο καιρό, θα πρέπει να συνοδευτεί με την κατασκευή της απαραίτητης υποδομής, με φιλικές προς το περιβάλλον εργασίες, με σκοπό την παροχή πρόσβασης στο κατάλληλο σημείο θέας, αλλά και με την απαραίτητη σήμανση και πληροφόρηση του κοινού. Με τον τρόπο αυτό θα μπορούν οι ενδιαφερόμενοι επισκέπτες να χαρούν από ψηλά το υπέροχο θέαμα που δημιουργεί τους χειμερινούς μήνες ο καταρράκτης.

Ευχαριστίες: Ευχαριστώ πολύ τη φίλη μου Ελένη Χαραλάμπους που μου έδειξε αυτόν τον πολύτιμο φυσικό θησαυρό.