Το εξωτικό υδάτινο μονοπάτι της Ποταμιούς

Αν θέλετε να ζήσετε μια ξεχωριστή εμπειρία στην κυπριακή φύση, τότε η Ποταμιού σας καλεί να γνωρίσετε τον δικό της παράδεισο. Σαν φυσικός αρχιτέκτονας, το Χαποτάμι έδρασε εντατικά για αιώνες πάνω στα ιζηματογενή πετρώματα που συνάντησε στο υδάτινο ταξίδι του, καθώς διασχίζει τα Κρασοχώρια της Λεμεσού και κατασκεύασε με αξιοζήλευτη τέχνη ένα φαράγγι σπάνιας φυσικής ομορφιάς. Αν και τα Κρασοχώρια είναι πασίγνωστα κυρίως για τους αμπελώνες, το κρασί και την παραδοσιακή τους αρχιτεκτονική, εντούτοις η φύση τους διατηρεί μυστικά υδάτινα μονοπάτια που κρύβουν απρόσμενους θησαυρούς.

Θέση

Σε απόσταση αναπνοής από την Ποταμιού και προς τα βορειοανατολικά της, ξεδιπλώνει την παραποτάμια χάρη της η εξωτική κοιλάδα του Χαποταμιού με το πράσινο φαράγγι της Χιλιάδας. Το φαράγγι εκτείνεται στα βόρεια του μεσαιωνικού γεφυριού της Ποταμιούς, ανάμεσα στις τοποθεσίες Χιλιάδα και Σιναΐτικα. Το μεγαλύτερο μέρος του φαραγγιού (κεντρικό και νότιο τμήμα) ανήκει στη διοικητική έκταση του χωριού Ποταμιού και ένα πολύ μικρό μέρος στο βόρειο τμήμα του περιλαμβάνεται στα διοικητικά όρια του Ομόδους. Το φαράγγι είναι βυθισμένο μέσα στην οργιαστική βλάστηση του Χαποταμιού και δεν μπορεί εύκολα να το βρει κανείς αν δεν γνωρίζει ακριβώς τη θέση του.

Υδρολογία

Το Χαποτάμι έχει μήκος 36 km και συγκαταλέγεται ανάμεσα στους μεγαλύτερους ποταμούς της Κύπρου. Πηγάζει από τα βουνά του Τροόδους κοντά στις Πλάτρες και με νοτιοδυτική κατεύθυνση ρέει προς τη θαλάσσια περιοχή των Κουκλιών της Πάφου. Πρόκειται για χείμαρρο με ολόχρονη ροή σε μεγάλο μέρος του, ο οποίος κατέρχεται ορμητικός και με μεγαλύτερη ποσότητα νερού τους βροχερούς χειμερινούς μήνες.

Γεωμορφολογία

Το εξωτικό και ειδυλλιακό φαράγγι της Ποταμιούς εκτείνεται με νότια κατεύθυνση σε μήκος 800 m. Δημιουργήθηκε σε ιζηματογενή πετρώματα μαργών και κρητίδων του γεωλογικού σχηματισμού της Πάχνας, σε υψόμετρο 630-650 m πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η υψομετρική διαφορά των δύο άκρων του φαραγγιού ανέρχεται μόλις στα 20 m και στο εσωτερικό του δεν υπάρχουν ιδιαίτερες υψομετρικές διαφορές. Οι πετρώδεις όχθες του υψώνονται στα 5-15 m σαν φύλακες της κοιλάδας.

Η τοπογραφία του φαραγγιού είναι εντυπωσιακή. Το Χαποτάμι φρόντισε να σχηματίσει μια πανέμορφη κοιλάδα με πλούσια παραποτάμια βλάστηση. Το μεγαλύτερο τμήμα του φαραγγιού είναι αρκετά στενό και το μικρότερο πλάτος του ακουμπά τα 2 m. Σε δύο σημεία του φαραγγιού τα αντικριστά τοιχώματα πλησιάζουν πολύ το ένα με το άλλο και με τις αιχμηρές τους άκρες δημιουργούν στενές διόδους.

Σε μεγάλο μέρος της η υδάτινη διαδρομή του φαραγγιού σχηματίζει μακρύ φυσικό αυλάκι, που εξιτάρει τον επισκέπτη με τις στροφές του, το γαλάζιο του χρώμα, τις πράσινες όχθες και τις λείες παρυφές του. Σαν υδάτινο μονοπάτι, το φυσικό κανάλι του ποταμού καλύπτεται πλήρως από το τρεχούμενο νερό χωρίς να αφήνει ομαλές όχθες, με αποτέλεσμα να αναγκάζει τον επισκέπτη σε πολλά σημεία να διασχίσει το φαράγγι περπατώντας μέσα στο νερό.

Το τρεχούμενο νερό του ποταμού, με τη συνεχή αυξομειούμενη στάθμη του κατά τη διάρκεια της γεωλογικής του ιστορίας, δημιούργησε παράλληλες κυματιστές γραμμώσεις και ποτάμιες αναβαθμίδες. Η ορμητική δράση του νερού πάνω στα εύπλαστα ιζηματογενή πετρώματα της κοιλάδας έφτιαξε εντυπωσιακά πέτρινα κύματα και κατόρθωσε να πλάσει άριστα κομψοτεχνήματα, που συγκινούν και τους πιο απαιτητικούς επισκέπτες. Η καλλιτεχνική έκφραση της διαβρωτικής δράσης του νερού δημιούργησε μέσα στο φαράγγι κοιλώματα, φυσικά στέγαστρα και ποτάμιους σταλακτίτες, ενώ τα πιο σκληρά πετρώματα συνεχίζουν να ανθίστανται στις καιρικές συνθήκες και στη διάβρωση διαμορφώνοντας πιο τραχιά τοπογραφία.

Άλλοτε τα πέτρινα τοιχώματα μοιάζουν να είναι κατασκευασμένα από πέτρες στοιβαγμένες η μια πάνω στην άλλη σαν μωσαϊκά και άλλοτε τα τοιχώματα είναι συμπαγή και κοσμούνται με λογής λογής κυματισμούς, που είναι χαραγμένοι στο μητρικό πέτρωμα με καλλιτεχνικό ύφος και γεωμετρική τελειότητα. Τα πέτρινα κύματα εκπλήσσουν την όραση και την αφή του επισκέπτη με τις λεπτομέρειες της αισθητικής τους όψης και υφής. Τα πετρώματα είναι κατακερματισμένα σαν τούβλα και στρωματοποιημένα με αριστουργηματική τέχνη, λες και κάποιος άνθρωπος έβαλε το χέρι του για να φτιαχτούν.

Η διάσχιση του Φαραγγιού της Χιλιάδας προβάλλει στα μάτια του επισκέπτη εικόνες πρωτόγνωρες, ανέλπιστες και ονειρεμένες. Η βίωση αυτής της μοναδικής εμπειρίας σε καθιστά πρωταγωνιστή ενός παραμυθιού, στο οποίο βασιλεύει η ηρεμία, η γαλήνη και η χαλάρωση. Κάθε στροφή του φαραγγιού και μια ξεχωριστή σελίδα.

Οι σκιερές συνθήκες που επικρατούν στην κοιλάδα, η εξωτική βλάστηση και η ποικιλία χρωμάτων συνθέτουν ένα μαγικό σκηνικό που παραπέμπει σε τροπικά μέρη. Τη χρωματική παλέτα της κοιλάδας θα την ζήλευαν και οι καλύτεροι ζωγράφοι. Μπόλικα χρώματα παρελαύνουν μπροστά στα μάτια σου με τις αμέτρητες αποχρώσεις τους. Τα ριγμένα πορτοκαλιά φύλλα των φυλλοβόλων πλατανιών, το πράσινο πέπλο των σκιερών τοιχωμάτων, οι πράσινες αποχρώσεις της πλούσιας φυσικής βλάστησης και το γαλάζιο χρώμα του νερού διαμορφώνουν ένα φυσικό πίνακα ζωγραφικής χάρμα ιδέσθαι.

Φυσική βλάστηση και βιοποικιλότητα

Η καταπράσινη κοιλάδα της Ποταμιούς καταλαμβάνεται από πλούσια φυσική βλάστηση, η οποία περιλαμβάνει κυρίως πλατάνια, σκλήδρους, δρύες, περνιές, αροδάφνες και βάτους. Βρύα, πτεριδόφυτα και πλούσια ποώδης βλάστηση στολίζουν τα σκιερά και υγρά τοιχώματα του φαραγγιού προβάλλοντας την πράσινη ταυτότητα της κοιλάδας. Επιβλητικοί δρύες στις πλαγιές του φαραγγιού μοιάζουν να σε αγκαλιάζουν με την κόμη και τα κρεμάμενα κλαδιά τους, αφήνοντας το φως του ήλιου να διεισδύει στην καρδιά της κοιλάδας και να ενισχύει τη μαγεία αυτού του ειδυλλιακού μέρους. Η κοιλάδα περιβάλλεται από ιδιωτική γη και δεν είναι περιβαλλοντικά προστατευόμενη. Απειλείται από ενδεχόμενη υπεράντληση του νερού, τα απορρίμματα και τις πυρκαγιές.

Προσβασιμότητα και επισκεψιμότητα

Η πρόσβαση στο Φαράγγι της Χιλιάδας είναι εύκολη και μπορεί να επιτευχθεί από το βόρειο άκρο του. Σε μικρή απόσταση έξω από την Ποταμιού, καθώς ακολουθείς τον δρόμο προς το Όμοδος, ένας σύντομος αλλά κατηφορικός χωματόδρομος προς τα δεξιά, προσβάσιμος και με χαμηλό αυτοκίνητο, σε οδηγεί στην κοιλάδα του Χαποταμιού. Η πεζοπορία ξεκινά με νότια κατεύθυνση ακριβώς στο σημείο όπου ο χωματόδρομος διασχίζει τον ποταμό. Μετά από σύντομο περπάτημα 10 λεπτών εισέρχεσαι στον μαγικό κόσμο του φαραγγιού.

Η κοίτη του ποταμού είναι πετρώδης και απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή γιατί με το περπάτημα το νερό θολώνει και δεν διακρίνεις εύκολα τον βυθό του ποταμού. Χρειάζονται προσοχή οι γλιστερές πέτρες, ενώ σε κάποια σημεία τα απότομα πρανή σε αναγκάζουν να διασχίσεις τον ποταμό μέσα από το νερό.

Η στρωματογραφία των πετρωμάτων, τα ελικοειδή φυσικά αυλάκια, τα πράσινα τοιχώματα και η παραποτάμια βλάστηση προσδίδουν έντονη φωτογένεια στο φαράγγι που θα μπορούσε να αποτελέσει πόλο έλξης φωτογράφων και ζωγράφων. Το φαράγγι είναι επισκέψιμο ολόχρονα, αλλά βεβαίως είναι πιο ελκυστικό το φθινόπωρο και τον χειμώνα, όταν διαθέτει μεγαλύτερη ποσότητα νερού και κοσμείται από τα πορτοκαλιά φύλλα. Προτρέπονται οι επισκέπτες να προσέχουν τις κινήσεις τους ώστε να μην προξενήσουν οποιαδήποτε ζημιά στο φαράγγι.

Ευχαριστίες

Το άρθρο είναι αφιερωμένο στον φίλο μου Γιάννη Σκουλλή, ο οποίος έκανε γνωστή την ύπαρξη του φαραγγιού της Ποταμιούς στο ευρύ κοινό πριν μερικά χρόνια, μέσω της διαδικτυακής ομάδας Τοπία της Κύπρου. Τον ευχαριστώ θερμά γιατί με ξενάγησε μαζί με τον γιο του Μαρίνο Σκουλλή στον εξωτικό αυτό θησαυρό του χωριού του και μου έδωσε ενδιαφέρουσες πληροφορίες.