Η σπηλαιοσήραγγα της Θελέτρας με τις πέτρινες σταγόνες

Για ακόμα μια φορά τα γυψούχα πετρώματα στην καρδιά της επαρχίας Πάφου αποδεικνύουν ότι κρύβουν πολυάριθμα γεωλογικά μυστικά. Ο νέος θησαυρός της κυπριακής φύσης είναι μια εντυπωσιακή φυσική σήραγγα, μας έρχεται από τη Θελέτρα και ακούει στο όνομα Κληματερές. Με τόσους πολλούς και αξιόλογους γεώτοπους που φιλοξενεί, η γη της Θελέτρας καθιερώνεται πλέον ως ένας σπουδαίος γεωλογικός παράδεισος του νησιού μας.

Θέση

Η σπηλαιοσήραγγα της Θελέτρας βρίσκεται στην τοποθεσία Κληματερές, περίπου 1,5 km στα νότια του χωριού, στα διοικητικά όρια του οποίου περιλαμβάνεται. Ο σπουδαίος αυτός θησαυρός της Πάφου εντοπίζεται στα βόρεια του δρόμου που οδηγεί από το Στρουμπί προς τον Κάθικα. Αν και βρίσκεται πολύ κοντά σε πολυσύχναστο δρόμο, η σπηλαιοσήραγγα είναι κρυμμένη από τα μάτια του κόσμου και μόνο αν γνωρίζεις τη θέση της μπορείς να την εντοπίσεις. Ο υπόγειος κόσμος των Κληματερών έχει βόρεια κατεύθυνση και δημιουργήθηκε από ένα πολύ περιοδικό ρυάκι, που τροφοδοτεί περιστασιακά με νερό το Αργάκι της Χαλίνας.

Γεωλογία και τοπογραφία

Η σπηλαιοσήραγγα των Κληματερών δημιουργήθηκε σε γύψους του γεωλογικού σχηματισμού της Καλαβασού, που είναι ηλικίας 7-5 εκατομμυρίων χρόνων. Οι γύψοι ή αλλιώς γυαλλόροτσοι είναι εύπλαστα πετρώματα και επιτρέπουν στο νερό της βροχής και των ρυακιών να εξασκήσει τις γλυπτικές του ικανότητες δημιουργώντας άριστα κομψοτεχνήματα. Το ρυάκι που ευθύνεται για τη δημιουργία της φυσικής σήραγγας στις Κληματερές αντλεί την υδάτινη ενέργειά του περιστασιακά μετά από έντονη και παρατεταμένη βροχή. Το περιοδικό τρεχούμενο νερό εισέρχεται στο εσωτερικό της γης από οπές ή αγωγούς που έχει σκάψει δρώντας ως υπόγειο ρυάκι.

Η φυσική σήραγγα της Θελέτρας σχηματίστηκε σε υψόμετρο 515-530 m πάνω από το επίπεδο της θάλασσας. Έχει μήκος γύρω στα 50 m και το ύψος της στα πιο ψηλά σημεία ανέρχεται στα 2,5-3 m. Το πλάτος της σπηλιάς ακουμπά τα 8 m στο πιο ευρύχωρο μέρος της. Επισκέψιμο είναι μόνο το μισό και χαμηλότερο τμήμα της σπηλαιοσήραγγας. Το ύψος είναι αρκετό για να διασχίσει κανείς τη σήραγγα περπατώντας με προσοχή λίγο σκυφτός, αλλά μεγάλο τμήμα της έχει μικρό ύψος και η διάσχισή της απαιτεί κίνηση στα γόνατα ή κάποτε έρποντας.

Το πρωτότυπο αυτό δημιούργημα της φύσης είναι ασυνήθιστο για την Κύπρο γιατί αποτελεί ένα συνδυασμό υπόγειου ρυακιού, καταβοθρών, σπηλιάς και σήραγγας. Αποτελείται από συνεχόμενα μικρά βάραθρα που σχηματίζουν στην οροφή του σπηλαίου εναλλασσόμενα ανοίγματα και γεφύρια. Πρόκειται για ένα σύμπλεγμα καταβοθρών που σχηματίστηκαν στα γυψούχα πετρώματα από τη διαβρωτική ενέργεια του νερού και οι οποίες συνδέονται υπόγεια με στοά ή αγωγό που δημιούργησε το εποχικό ρυάκι. Η ροή του νερού χάνεται μέσα στο βάθος της σπηλαιοσήραγγας μέσω των βαράθρων και βρίσκει διέξοδο στο τέρμα της σήραγγας. Η πορεία που έχει δημιουργήσει μέσα στη σήραγγα το περιστασιακό τρεχούμενο νερό είναι γραμμική, αλλά μια διακλάδωση από δυτικά ενώνεται με την κύρια αίθουσα του σπηλαίου στο μεσαίο τμήμα της.

Αντικρίζοντας τα μικρά βάραθρα των Κληματερών από ψηλά, σε ωθούν για να εισέλθεις στον εσωτερικό τους κόσμο. Η πρόσβαση επιτυγχάνεται με σχοινί από τη μεγαλύτερη καταβόθρα, στη βάση της οποίας σχηματίζονται μικρές αλλά γοητευτικές φυσικές κολώνες. Η παρουσία του επισκέπτη μέσα στο σπήλαιο μοιάζει με ταξίδι στα βάθη της γης. Το εσωτερικό του εκπέμπει μυστήριο και σε αυτό συντείνει το σκοτεινό και αφιλόξενο περιβάλλον. Η σκοτεινή ατμόσφαιρα διεγείρει τις αισθήσεις και προκαλεί δέος, αφού σε κάνει να νιώθεις ότι βρήκες ένα κρυμμένο θησαυρό. Μόνο με τη χρήση φακού μπορείς να μελετήσεις διεξοδικά τον χώρο. Λίγο φως διεισδύει στο εσωτερικό της σήραγγας μέσα από τις καταβόθρες, ενώ υπάρχει φως και στην άκρη του τούνελ.

Η προσεκτική μελέτη της σπηλαιοσήραγγας σε φέρνει πρόσωπο με πρόσωπο με τα γεωλογικά της στολίδια. Ο υπόγειος κόσμος των Κληματερών ξεδιπλώνει απλόχερα τα γεωλογικά του χαρίσματα και μαγνητίζει το βλέμμα του επισκέπτη. Η οροφή και τα τοιχώματα είναι διακοσμημένα με ψηφιδωτές ανάγλυφες μορφές, φυσικές κολώνες, σταλακτίτες διάφορων μεγεθών και βράχους με διάφορες μορφές. Τα γυψούχα πετρώματα έφτιαξαν μέσα και έξω από τη σπηλαιοσήραγγα φυσικά έργα τέχνης. Οι γυαλλόροτσοι εντυπωσιάζουν με την ανάγλυφη και κρυσταλλική υφή τους, θυμίζοντας γυάλινα ψηφιδωτά. Το υπόγειο περιοδικό ρυάκι σμίλεψε τα πετρώματα σχηματίζοντας οπές και κοιλώματα. Λόγω της μόνιμης υγρασίας μέσα στη σήραγγα, το δάπεδο είναι υγρό με λάσπη και γλιστερές βραχώδεις επιφάνειες που απαιτούν προσεκτικές κινήσεις.

Σε μια υγρή και σκοτεινή γωνιά του σπηλαίου η υγρή οροφή του είναι στολισμένη από δεκάδες μεγάλους και μικρούς σταλακτίτες που μοιάζουν με πέτρινες σταγόνες ή λαμπάδες. Οι περισσότεροι σταλακτίτες είναι ενεργοί και στάζουν νερό. Μια μικρή διακλάδωση με χαμηλό ύψος στο δυτικό μέρος του σπηλαίου κοσμείται και αυτή με σταλακτίτες. Ο σταλακτιτικός διάκοσμος της σπηλαιοσήραγγας είναι αξιοθαύμαστος και χρειάζεσαι μπόλικο χρόνο για να θαυμάσεις όλες αυτές τις όμορφες δημιουργίες της φύσης. Και αν αναλογιστείς ότι χρειάστηκαν εκατοντάδες χρόνια για να δημιουργηθούν οι σταλακτίτες, αντιλαμβάνεσαι πόσο προσεκτικός πρέπει να είσαι για να μην προκαλέσεις οποιαδήποτε ζημιά. Η μυστηριώδης ατμόσφαιρα, ο σκοτεινός κόσμος και ο πλούσιος γεωλογικός διάκοσμος της σπηλαιοσήραγγας καθιστούν το μοναδικό αυτό φυσικό μνημείο της Θελέτρας ένα από τα σπουδαιότερα αξιοθέατα της παφιακής γης.

Ονομασία

Οι κάτοικοι των γειτονικών χωριών εξηγούν την ονομασία Κληματερές από το γεγονός ότι παλαιότερα υπήρχαν αμπέλια στις όχθες των δρόμων της περιοχής. Όμως, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα το όνομα να προέρχεται από το σύμπλεγμα του στενού υπόγειου αγωγού και των φυσικών γεφυριών, τα οποία θυμίζουν τα στέγαστρα που δημιουργούν οι αναρριχητικές κληματαριές για να καλύψουν εξωτερικούς χώρους. Η προέλευση του ονόματος Κληματερές ίσως σχετίζεται και με το φαράγγι Κλημάτζι στον Κάθικα και τις φυσικές σήραγγες στο φαράγγι Κλημάτζια κοντά στην Αψιού.

Προσβασιμότητα και επισκεψιμότητα

Η προσέγγιση της σπηλαιοσήραγγας επιτυγχάνεται μέσω σύντομου χωματόδρομου, ο οποίος είναι προσβάσιμος μόνο με ψηλά αυτοκίνητα. Η πρόσβαση γίνεται πιο εύκολα από το χαμηλότερο σημείο της σπηλιάς, αλλά μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση σχοινιού και από μια μεγάλη καταβόθρα. Η δύσκολη είσοδος στη σπηλιά, οι γλιστερές επιφάνειες στο εσωτερικό της και το χαμηλό ύψος σε αρκετά σημεία καθιστούν αρκετά δύσκολη την κατάκτηση του θησαυρού αυτού. Η επίσκεψη στις Κληματερές συστήνεται όπως αποφεύγεται τις βροχερές μέρες και τους καλοκαιρινούς μήνες. Προτρέπουμε όσους εντοπίσουν τη σπηλαιοσήραγγα να σεβαστούν τον σταλακτιτικό διάκοσμο. Συστήνεται ιδιαίτερη προσοχή ώστε να μην σπάσουν οι σταλακτίτες και να αποφευχθεί οποιαδήποτε διατάραξη του χώρου.

Ευχαριστίες

Ευχαριστίες απευθύνουμε προς τον φίλο και συνοδοιπόρο Κώστα Παπασάββα, ο οποίος έφερε εις γνώση μας τις Κληματερές και μας βοήθησε να τις εντοπίσουμε. Ευχαριστώ τους φίλους Άλεξ Ρουσσούνη, Μαγδαλένα Πουργουρίδη, Χρυστάλλα Γεωργίου και Μαρία Ηρακλέους, με τους οποίους εξερευνήσαμε μαζί το αξιοθαύμαστο αυτό διαμάντι της κυπριακής φύσης.