Η υδάτινη καρδία του Κάθικα

Φαράγγι του Κληματζιού… Μία ακόμα μυστική κρυψώνα στα βάθη της παφιακής γης, η οποία παρέμενε για τόσα χρόνια στην αφάνεια και περίμενε με υπομονή μέχρι να την ανακαλύψουμε. Η γεωγραφική περιφέρεια της Λαόνας στην επαρχία Πάφου αποτέλεσε για άλλη μια φορά πηγή εξερεύνησης για τον Cyprus Discoverer και αυτή τη φορά οι δρόμοι μάς οδήγησαν στον πανέμορφο και γραφικό Κάθικα. Ένα χωριό που φιλοξενεί στην πολύμορφη φύση του σημαντικούς θησαυρούς, τους οποίους προσπαθούμε έναν προς ένα να εξερευνήσουμε και να αναδείξουμε. Περίοπτη θέση στη φυσική κληρονομιά της περιοχής κατέχει το Κλημάτζιιν, ένα ξεχωριστό φαράγγι που με τη μοναδική του μυστική ποταμόλιμνη σε σχήμα καρδίας και την ιδιότυπη φυσική του αψίδα κλειδώνει θέση στον χάρτη των κυπριακών θησαυρών.

O σπουδαίος αυτός γεωθησαυρός κουρνιάζει σε απόκρημνη κοιλάδα δυτικά του Κάθικα (υψόμετρο 450 m). Απαρτίζεται από 4 μικρά και χαμηλά υψομετρικά επίπεδα που διαχωρίζονται με μικρούς εποχιακούς καταρράκτες ύψους 2-8 m. Το στενό τμήμα του φαραγγιού εκτείνεται σε μήκος μόλις 40 m αλλά φρόντισε να δημιουργήσει μοναδικά μνημεία της φύσης που μαγεύουν τις αισθήσεις σου. Οι ιδιάζουσες συνθήκες στον εσωτερικό του κόσμο προξενούν στους τολμηρούς επισκέπτες δέος και ενθουσιασμό. Το φαράγγι σε ενθουσιάζει με την πρώτη ματιά και η εξερεύνησή του κατακτά δικαίως θέση στις αλησμόνητες εμπειρίες της ζωής σου.

Το μικρό αλλά σαγηνευτικό φαράγγι διαρρέεται από το Αργάκι του Κληματζιού, ένα εποχιακό ρυάκι που διαθέτει νερό μόνο κατά τους χειμερινούς και ανοιξιάτικους μήνες, ανάλογα με τη βροχόπτωση κάθε χρονιάς. Το ρυάκι αυτό αποτελεί το ανώτερο τμήμα του ποταμού Άσπρου, ο οποίος αρχίζει το υδάτινο ταξίδι του από τη λοφοσειρά της Λαόνας κοντά στον Κάθικα και καταλήγει στη δυτική παφιακή θάλασσα αφού πρώτα διασχίσει το μεγαλοπρεπές φαράγγι της Φαρκονιάς. Οι διάφορες τεκτονικές κινήσεις και η διαβρωτική δραστηριότητα του ρυακιού εκβάθυναν την κοιλάδα και κατάφεραν να διαρρήξουν ακόμα και τα σκληρά ασβεστολιθικά πετρώματα των μαργών, που στάθηκαν εμπόδιο στην πορεία του ρυακιού, με αποτέλεσμα να διαμορφώσουν μια άγρια τοπογραφία.

Η είσοδος στο φαράγγι γίνεται περνώντας κάτω από μια μοναδική φυσική βραχώδη αψίδα που ενώνει τους δύο γκρεμούς του και μοιάζει με πύλη έτοιμη να υποδεχτεί τους φυσιολάτρεις του νησιού μας. Η ροή ενός ποταμού κάτω από ενιαία φυσική αψίδα είναι πολύ σπάνιο φαινόμενο στην Κύπρο και δεν μπορεί να μην σε ενθουσιάσει. Η γεωλογική διακόσμηση των τοιχωμάτων του φαραγγιού περιλαμβάνει κουφώματα και σπηλιές, νεροσταλακτίτες, πέτρινα κύματα, βράχους με ανθρώπινες μορφές που προεξέχουν και μοιάζουν σαν πέτρινα φαντάσματα, αλλά και ποικιλόμορφα ανάγλυφα σχέδια που αντιστέκονται στη φθορά του χρόνου και των καιρικών συνθηκών. Τι να πρωτοκοιτάξει κανείς καθώς αντικρίζει για πρώτη φορά το φαράγγι; Τις σπηλιές με τους σταλακτίτες; Την εντυπωσιακή φυσική αψίδα κάτω από την οποία ρέει το νερό του ποταμού; Τα εντυπωσιακά γεωκύματα στα τοιχώματα του φαραγγιού; Ή τη μοναδική ποταμόλιμνη σε σχήμα καρδίας που κρύβεται στα σπλάχνα του;

Το χαμηλότερο σημείο του φαραγγιού κοσμείται από μικρούς κεκλιμένους εποχιακούς καταρράκτες και σπηλιές με κάθε λογής σταλακτίτες στα τοιχώματα και την οροφή τους. Χρειάζεσαι αρκετό χρόνο για να επεξεργαστείς τις λεπτομέρειες των σπηλιών. Η εξωτερική πλαγιά τους κοσμείται με υγρόφιλα φυτά, η παρουσία των οποίων προδίδει ροή νερού τον χειμώνα από πηγή. Το θέαμα που θα προσφέρει η υγρή αυτή πλαγιά σε περιόδους πολυομβρίας θα είναι ανεπανάληπτο. Οι σπηλιές του φαραγγιού διαμορφώνουν μοναδικά φυσικά παράθυρα και συνθέτουν όμορφα κάδρα με φόντο τη μαγεία της παφιακής φύσης που ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια σου. Αν ξαπλώσεις στο δάπεδο της μεγάλης σπηλιάς πλάι στη φυσική αψίδα και κοιτάξεις ψηλά, θα διαπιστώσεις ότι το περίγραμμα της οροφής του φαραγγιού σχηματίζει μια μεγάλη τρύπα ή ένα μεγάλο κύκλο στην περιφέρεια με πετρώδεις ανθρώπινες μορφές στα τοιχώματα και τον ουρανό στο κέντρο.

Μέσα στα σπλάχνα του μικρού φαραγγιού κρύβεται σε μια στενή στροφή η εντυπωσιακή του ποταμόλιμνη σε σχήμα ασύμμετρης καρδίας, η οποία εμφανίζεται ξαφνικά μπροστά σου σαν πολύτιμο δώρο. Για να την προσεγγίσεις πρέπει να ανέβεις ένα κάθετο γκρεμό 2 m μέσα σε στενό πέρασμα του φαραγγιού, με τη βοήθεια μιας μικρής συκιάς που είναι σφηνωμένη στον βράχο και αποτελεί το σκαλοπάτι σου. Οι παλμοί της υδάτινης καρδίας του Κληματζιού αντηχούν ασταμάτητα και όσοι την εντοπίσουν συντονίζονται αυθόρμητα στους ρυθμούς της. Η σκιερή αυτή λίμνη μοιάζει με κρυμμένη μπανιέρα κάποιου εξωτικού μέρους, πλαισιωμένη από κάθετους γκρεμούς και διακοσμημένη από τα υγρόφιλα Μαλλιά της Αφροδίτης (Adiantum capillus-veneris) και μικρές συκιές. Ξεχασμένη όπως είναι στο μέσο του πουθενά, αναμένει στη δροσερή αγκαλιά της μόνο τους τολμηρούς εξερευνητές.

Η λίμνη διατηρεί μόνιμα το νερό της ακόμα και όταν η ροή του ποταμού σταματά, αλλά το καλοκαίρι παραμένει στάσιμο. Το μήκος της ανέρχεται στα 4 m και το πλάτος αγγίζει τα 3,5 m. Εντυπωσιάζει το μεγάλο της βάθος που υπολογίζεται γύρω στα 2,5 m. Αν αναλογιστεί κανείς ότι η στάθμη του νερού ανεβαίνει τον χειμώνα κατά ένα μέτρο, τότε αντιλαμβάνεται ότι έχει μπροστά του μια από τις πιο βαθιές ποταμόλιμνες στο νησί μας που μοιάζει να μην έχει βυθό. Η λίμνη δημιουργήθηκε στη βάση ενός καταρράκτη ύψους 6 m, στην κορυφή του οποίου έχουν σφηνωθεί ογκόλιθοι που μετέφερε ο ποταμός σε περιόδους με ορμητική ροή.

Το φαράγγι του Κληματζιού περιστοιχίζεται από ψηλές και απόκρημνες βουνοπλαγιές, οι οποίες προσδίδουν στην κοιλάδα μια μεγαλοπρέπεια. Από τη μία πλευρά η επιβλητική κοιλάδα του Διπόταμου και από την άλλη η απόκρημνη Μούττη του Αετού συμβάλλουν τα μέγιστα στην επιβλητικότητα του τοπίου που απολαμβάνουν τα μάτια σου. Μια περιοχή μοναδικού φυσικού κάλλους που ξεδιπλώνει τις αρετές της στην κοιλάδα του ποταμού Άσπρου και αποτελεί ένα συνοθύλευμα ποικίλων τοπίων και γεωμορφωμάτων. Διαβρωμένες αργιλώδεις πλαγιές εναλλάσσονται με μεγαλοπρεπείς γκρεμούς, ενώ την εικόνα συμπληρώνει η πλούσια παραποτάμια βλάστηση της κοιλάδας, στην οποία κυριαρχούν τα πλατάνια, οι συκιές, οι βάτοι, οι αντζουλόβατοι και τα καλάμια.

Η προσέγγιση του φαραγγιού είναι δύσκολο εγχείρημα και επιτυγχάνεται από το χαμηλότερο σημείο του. Απαιτεί οδήγημα σε χωματόδρομο μέτριας κατάστασης, κατηφορικό περπάτημα μισής ώρας σε απότομες πετρώδεις πλαγιές με πυκνή βλάστηση από ακανθώδεις θάμνους και περπάτημα στην πυκνόφυτη κοιλάδα με σκόρπιους ογκόλιθους και βάτους να σου βάζουν συνεχώς εμπόδια. Θα θέλαμε να συμβουλέψουμε όσους επιχειρήσουν με δική τους ευθύνη να εντοπίσουν το φαράγγι του Κληματζιού όπως είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στις μετακινήσεις τους ώστε να διασφαλίσουν την προσωπική τους ακεραιότητα και να μη διαταραχθεί το φυσικό αυτό αξιοθέατο. Υπενθυμίζουμε ότι η ορθή περιβαλλοντική μας συμπεριφορά είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να διατηρηθεί κάθε σπουδαίο μνημείο της κυπριακής φύσης ώστε να μπορούμε να τα απολαμβάνουμε παντοτινά.

Η χαρά της ανακάλυψης και της προσφοράς για τον τόπο μας είναι όμορφο συναίσθημα και με φάρο τις περιβαλλοντικές μας ευαισθησίες και τη δίψα για ανεύρεση νέων θησαυρών συνεχίζουμε ακάθεκτα τις περιπλανήσεις μας σε όλη την Κύπρο. Προτρέπουμε τον κόσμο να βγει έξω, να εξερευνήσει, να ψάξει, να ανακαλύψει… Οι ομορφιές της κυπριακής φύσης είναι εκεί έξω και μας περιμένουν, φτάνει να τις εκτιμήσουμε και να τις σεβόμαστε.

Αφιέρωση: Η δημοσίευση αυτή αφιερώνεται στον αγαπημένο μου φίλο και συνοδοιπόρο Κώστα Παπασάββα με τον οποίο αλωνίζουμε μαζί την παφιακή φύση για ανεύρεση άγνωστων θησαυρών. Η χαρά μας είναι διπλή γιατί πρόκειται για ένα μνημείο της φύσης που φιλοξενεί η γενέτειρα γη του Κώστα, ο Κάθικας. Αγαπημένε φίλε σε ευχαριστώ πολύ για την όμορφη παρέα και την πολύτιμη συνδρομή σου στην προσέγγιση και μελέτη του φαραγγιού αυτού, το οποίο αποτελούσε στόχο για πολλά χρόνια.