Το κρυστάλλινο φαράγγι της Θελέτρας

Η παφιακή φύση φροντίζει να διαψεύδει συνεχώς όσους θεωρούν ότι η Κύπρος δεν διαθέτει πολλές και ξεχωριστές φυσικές ομορφιές. Η γυψούχα γη της Πάφου έχει προικιστεί με πάμπολλους θησαυρούς, τους οποίους κρατάει σαν φυλακτό για αιώνες και τους ξεκλειδώνουμε σιγά σιγά με τις εξερευνήσεις μας. Σειρά παίρνει ένα μυστικό διαμάντι της Θελέτρας, το εντυπωσιακό κρυστάλλινο φαράγγι της Αρκολιάς. Χωρίς αμφιβολία, η Θελέτρα έχει καθιερωθεί πλέον ως ένας σπουδαίος γεωλογικός παράδεισος, που αποκαλύπτει σιγά σιγά τις κρυφές του γωνιές στους λάτρεις της εξερεύνησης και της φύσης.

Θέση

Το κρυστάλλινο φαράγγι βρίσκεται στην καρδιά της επαρχίας Πάφου, μεταξύ των χωριών Θελέτρα, Στρουμπί και Κάθικας. Εντοπίζεται στην τοποθεσία Αρκολιά, περίπου 1,5 km νότια της Θελέτρας, στα διοικητικά όρια της οποίας περιλαμβάνεται. Κρύβεται σε απόμερη λοφώδη περιοχή, βυθισμένο μέσα σε γυψούχα πετρώματα και καμουφλαρισμένο από πυκνή βλάστηση. Το φαράγγι έχει βορειοανατολική κατεύθυνση και εκτείνεται παράλληλα με τα γειτονικά φαράγγια της Χαλίνας και των Αλινιών. Δημιουργήθηκε σε περιοδικό ρυάκι που αποτελεί παραπόταμο του Αργακιού της Χαλίνας, το οποίο πηγάζει από τη λοφώδη περιοχή νότια της Θελέτρας και ρέει προς την κοιλάδα και τον κόλπο της Χρυσοχούς.

Γεωλογία και τοπογραφία

Το φαράγγι της Αρκολιάς είναι πολύ μικρό, με μήκος μόλις 40 m. Σχηματίστηκε σε υψόμετρο 465-475 m πάνω από το επίπεδο της θάλασσας και τα δύο άκρα του έχουν υψομετρική διαφορά 10 m. Δεν έχει υψομετρικά επίπεδα στο εσωτερικό του, αλλά η πρόσβαση σε αυτό γίνεται με αναρριχητικό σχοινί και η διαδρομή του έχει κάπως απότομη κλίση. Η κρημνώδης τοπογραφία του φαραγγιού αποτυπώνεται στο μεγάλο του βάθος (5-10 m) και στην επιβλητική του στενότητα, αφού το πλάτος στο μεγαλύτερο τμήμα του δεν ξεπερνά το 1-1,5 m.

Όπως και τα υπόλοιπα γυψούχα φαράγγια της Πάφου, το κρυστάλλινο φαράγγι της Αρκολιάς διαμορφώθηκε σε γύψους του γεωλογικού σχηματισμού της Καλαβασού. Η δημιουργία του οφείλεται στη διαβρωτική ενέργεια ενός περιοδικού ρυακιού, που ενεργοποιεί την υδάτινη ορμή του πολύ περιστασιακά τους βροχερούς χειμώνες. Τα παιχνίδια του νερού πάνω στα ευδιάλυτα γυψούχα πετρώματα του φαραγγιού αποδεικνύουν για ακόμα μια φορά ότι τα στοιχεία της φύσης συνεργάζονται αρμονικά και φτιάχνουν φυσικά γλυπτά που είναι χάρμα οφθαλμών.

Η απόκρημνη τοπογραφία και ο πλούσιος γεωλογικός διάκοσμος προσδίδουν στο φαράγγι μεγαλοπρέπεια και γοητεία. Ακολουθώντας την ελικοειδή του διαδρομή και μελετώντας τη φυσική του κληρονομιά, ο επισκέπτης κάνει βουτιά στη γεωλογική ιστορία του νησιού μας και έρχεται αντιμέτωπος με δημιουργίες αιώνων της φύσης.

Η παράξενη ατμόσφαιρα μέσα στο φαράγγι μυρίζει δέος και μυστήριο. Η στενή διαδρομή, τα φυσικά στέγαστρα και οι ανάγλυφες δημιουργίες στα τοιχώματα μαγεύουν την όραση. Όπου γυρίζει το βλέμμα αντικρίζει διαφορετικά γεωλογικά στολίδια που συγκλονίζουν την ψυχή σου.

Τα κατακόρυφα τοιχώματα του φαραγγιού είναι διακοσμημένα με αναρίθμητες μορφές, κυματισμούς και κοιλώματα. Ανάγλυφα επιτοίχια σχέδια σε όλη την επικράτεια του φαραγγιού μαγνητίζουν το βλέμμα. Με τη δύναμη της φύσης τα γυψούχα πετρώματα μεταμορφώθηκαν σε κρυσταλλικά σχέδια που μοιάζουν σαν να είναι κατασκευασμένα από γυαλί.

Η ανθρώπινη φαντασία οργιάζει, καθώς διασχίζει κανείς το μοναδικό αυτό φαράγγι και μεταμορφώνει τις δημιουργίες της φύσης σε κρυστάλλινα φτερά και βέλη. Ενσωματωμένα στα πέτρινα τοιχώματα, διάφορα ψηφιδωτά σχέδια με ποικίλα γεωμετρικά σχήματα ελκύουν την προσοχή. Η τραχιά, όμως, επιφάνεια των τοιχωμάτων του σπηλαιοφάραγγου κερδίζει τις εντυπώσεις, αφού θυμίζει μυτερά αντικείμενα όπως αγκάθια, λεπίδες και μαχαίρια. Σαν φτιαγμένες από ανθρώπινα χέρια, πολλές γυαλιστερές κρυστάλλινες μορφές προεξέχουν από τα πέτρινα τοιχώματα και με την αιχμηρή τους υφή ορθώνονται σαν γυάλινα σπαθιά.

Το χαμηλότερο τμήμα του φαραγγιού έχει ψηλή οροφή με φυσικά γεφύρια και καταβόθρες, οι οποίες ανοίγουν παράθυρα προς τον ουρανό και επιτρέπουν στο φως της ημέρας να διεισδύσει στο εσωτερικό του αφιλόξενου αυτού μέρους. Τα γυαλιστερά τοιχώματα αγγίζουν το ένα το άλλο στην κορυφή τους και σαν πέτρινες πύλες δημιουργούν ένα μικρό και στενό σπηλαιοφάραγγο.

Στην άλλη άκρη, στο ψηλότερο σημείο του φαραγγιού, το περιστασιακό τρεχούμενο νερό τρύπωσε μέσα στις γυψόπετρες και λειτουργώντας σαν υπόγειο ρυάκι εισέρχεται στο φαράγγι μέσα από μια πολύ στενή σπηλιά με φιδίσια πορεία. Μέσα στο σκοτεινό περιβάλλον της σπηλιάς εντυπωσιάζουν οι κρεμάμενες ρίζες των υπέργειων φυτών.

Μερικά μέτρα έξω από το φαράγγι δεσπόζει στην κοιλάδα ένας μεγάλος γύψινος βράχος με σχήμα που θυμίζει τριγωνικό πρίσμα. Το νερό του ρυακιού έχει κατορθώσει να σχίσει τον βράχο και να διανοίξει στο εσωτερικό του ένα φυσικό πέρασμα μήκους 7 m και ύψους 4 m, με τριγωνική πρόσοψη και μπόλικη φωτογένεια.

Προσβασιμότητα και επισκεψιμότητα

Η απόκρημνη και δύσβατη τοπογραφία του φαραγγιού δημιουργεί μεγάλο βαθμό δυσκολίας ως προς την προσβασιμότητα. Η προσέγγισή του γίνεται μέσω χωματόδρομων μέτριας έως κακής κατάστασης, οι οποίοι είναι προσβάσιμοι μόνο με ψηλά αυτοκίνητα με κίνηση και στους τέσσερις τροχούς. Η πρόσβαση στο φαράγγι μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη χρήση αναρριχητικού σχοινιού λόγω της απόκρημνης τοποθεσίας και της άγριας βλάστησης, που δεν επιτρέπουν την προσπέλαση της κοιλάδας εντός της κοίτης του ρυακιού. Αν και η πρόσβαση είναι δυνατή και από τα δύο άκρα του φαραγγιού, εντούτοις είναι πιο προσιτή από το χαμηλότερο σημείο του. Η επίσκεψη στο φαράγγι συστήνεται όπως αποφεύγεται τους καλοκαιρινούς μήνες. Συμβουλεύουμε τους επισκέπτες που θα κατορθώσουν να κατακτήσουν το φαράγγι να σεβαστούν τον γεωλογικό του διάκοσμο ώστε να διατηρηθεί για πάντα.

Ευχαριστίες

Ευχαριστώ πολύ τον φίλο Κώστα Παπασάββα, από τον οποίο μάθαμε την ύπαρξη του φαραγγιού και τη φίλη Μαγδαλένα Πουργουρίδη, με την οποία το εξερευνήσαμε μαζί.