Η θελετρίτικη γη συνεχίζει να μας αποκαλύπτει τα γεωλογικά της μυστικά και μας συστήνει ακόμα ένα άγνωστο και εντυπωσιακό φαράγγι. Το Φαράγγι Περιστερού ή Φαράγγι της Βρύσης των Καλογήρων κρατούσε την ύπαρξή του μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας μέχρι πρόσφατα, αλλά η αποκάλυψή του στο ευρύ κοινό προσφέρει ένα νέο ελκυστικό προορισμό για τους λάτρεις της εξερεύνησης και της φωτογραφίας. Η Θελέτρα εξελίσσεται σε παράδεισο γυψούχων γεώτοπων και διεκδικεί θέση στη λίστα των κορυφαίων χωριών της Κύπρου με τα περισσότερα φαράγγια.





Θέση
Το Φαράγγι Περιστερού βρίσκεται στην περιοχή Μεσολάονα, περίπου 2 km βορειοανατολικά της Θελέτρας, στα διοικητικά όρια της οποίας περιλαμβάνεται. Είναι κυριολεκτικά κρυμμένο σε απόμερη λοφώδη περιοχή με γυψούχα πετρώματα μεταξύ των χωριών Θελέτρα, Γιόλου και Μηλιού. Έχει ανατολική κατεύθυνση και εκτείνεται παράλληλα με το γειτονικό και εξίσου εντυπωσιακό φαράγγι Καντζιέλλια.





Το φαράγγι δημιουργήθηκε σε περιοδικό ρυάκι που αποτελεί παραπόταμο του Αργακιού της Μαρκούσας, το οποίο πηγάζει από τη λοφώδη περιοχή δυτικά της Θελέτρας και, με διαφορετικά ονόματα κατά μήκος της κοιλάδας του, εκβάλλει στον κόλπο της Χρυσοχούς, αφού πρώτα ενωθεί με τον Ποταμό της Χρυσοχούς ή του Σταυρού της Ψώκας.





Γεωλογία και τοπογραφία
Το μικρό φαράγγι της Περιστερούς δημιουργήθηκε σε γύψους του γεωλογικού σχηματισμού της Καλαβασού, τους γνωστούς γυαλλόροτσους. Τα γυψούχα πετρώματα διαβρώνονται εύκολα και με συνεργάτη το νερό δεν έχασαν ευκαιρία να δημιουργήσουν για άλλη μια φορά ένα αξιοθαύμαστο φυσικό μνημείο. Η δημιουργία του φαραγγιού οφείλεται στη διαβρωτική δράση ενός περιοδικού ρυακιού, που διαθέτει νερό πολύ περιστασιακά, μόνο μετά από έντονες χειμερινές βροχές.





Το φαράγγι σχηματίστηκε σε υψόμετρο 310-335 m πάνω από το επίπεδο της θάλασσας και τα δύο άκρα του έχουν υψομετρική διαφορά 25 m. Έχει μήκος γύρω στα 80 m και το βάθος του υπολογίζεται στα 5-8 m. Είναι στενό φαράγγι με πλάτος που κυμαίνεται στο μεγαλύτερο τμήμα του μεταξύ 50 cm και 1 m.





Με την ελικοειδή του διαδρομή και τη γεωλογική του κληρονομιά, το Φαράγγι Περιστερού ταξιδεύει τους επισκέπτες πίσω στον χρόνο για να τους μυήσει στη μελέτη της γεωλογικής ιστορίας της Κύπρου. Η διάσχιση του φαραγγιού αποτελεί μοναδική εμπειρία γεμάτη περιπέτεια και μυστήριο. Η απόκοσμη ατμόσφαιρα που εκπέμπει ο χώρος προκαλεί ενθουσιασμό και ανυπομονησία για εξερεύνηση και μελέτη. Η πορεία που έχει δημιουργήσει μέσα στο φαράγγι το περιστασιακό τρεχούμενο νερό ελίσσεται σαν φίδι ανάμεσα στα κάθετα τοιχώματα, δημιουργώντας μια φιδίσια διαδρομή με στενά περάσματα και αμέτρητες ανάγλυφες δημιουργίες.





Το γεωλογικό αποτύπωμα του νερού στους βράχους του φαραγγιού είναι ολοφάνερο από την πρώτη στιγμή που αντικρίζει κάποιος μπροστά του αυτό το μνημείο της φύσης. Μπόλικα γεωλογικά στολίδια κεντρίζουν την προσοχή του επισκέπτη και απαιτούν χρόνο για να τα μελετήσει διεξοδικά. Τα κατακόρυφα τοιχώματα του φαραγγιού είναι διακοσμημένα με λογής λογής σχέδια και μορφές, που περιλαμβάνουν κυματισμούς, κοιλώματα, οπές, γεφύρια και ανάγλυφα σχέδια, τα οποία μοιάζουν με πέτρινα κεντήματα. Στο ψηλότερο τμήμα του φαραγγιού δεσπόζει ένα επιβλητικό πέτρινο γεφύρι, αλλά και οι υπόλοιπες πέτρινες αψίδες ελκύουν το βλέμμα σου πάνω τους. Στην υψομετρική διαφορά σχηματίζεται περιστασιακά ένας μικρός εποχικός καταρράκτης ύψους 3 m.





Η πολυχρωμία στα πετρώματα εμπλουτίζει τη φωτογένεια του φαραγγιού και κεντρίζει το ενδιαφέρον. Η χρωματική παλέτα του μοναδικού αυτού γεώτοπου είναι αξιοθαύμαστη. Αποχρώσεις του γκρίζου, του λευκού, του μωβ, του μπεζ, του πράσινου και του πορτοκαλιού διαδέχονται η μια την άλλη και συνδυάζονται αρμονικά. Στο μέσο του φαραγγιού και στη βάση του εποχικού καταρράκτη εντυπωσιάζουν τα τραχιά πέτρινα κύματα με τις γκριζομώβ αποχρώσεις. Με τη στενότητα, την ελικοειδή του πορεία και τον πλούσιο γεωλογικό διάκοσμο, το Φαράγγι της Βρύσης των Καλογήρων κερδίζει επάξια μια θέση στα σπουδαιότερα αξιοθέατα της παφιακής γης.





Ονομασία
Το φαράγγι ονομάστηκε Περιστερού προφανώς γιατί φιλοξενεί στην πέτρινη αγκαλιά του περιστέρια ή πεζούνια, αλλά είναι γνωστό και ως Φαράγγι της Βρύσης των Καλογήρων γιατί συνδέεται με τους μοναχούς και το μοναστήρι των Αγίων Αναργύρων στη γειτονική Μηλιού. Το εν λόγω μοναστήρι κατείχε κτήματα στην περιοχή Μεσολάονα και στο ψηλότερο σημείο του φαραγγιού υπήρχε πηγή, από την οποία σε παλαιότερα χρόνια οι μοναχοί προμηθεύονταν νερό για άρδευση των καλλιεργειών τους χαμηλότερα στην κοιλάδα. Το πέτρινο γεφύρι του φαραγγιού σε παλαιότερα χρόνια αποτελούσε φυσικό πέρασμα των μοναχών για να μεταβαίνουν στα κτήματα του μοναστηριού στην περιοχή.





Προσβασιμότητα και επισκεψιμότητα
Η πρόσβαση στην Περιστερού γίνεται μέσω χωματόδρομου κακής κατάστασης, ο οποίος είναι προσβάσιμος μόνο με ψηλά αυτοκίνητα με κίνηση και στους τέσσερις τροχούς. Η κατάκτηση του φαραγγιού μπορεί να επιτευχθεί σε δύο φάσεις γιατί στο μέσο του υπάρχει υψομετρική διαφορά. Η πρόσβαση στο κάθε επίπεδο επιτυγχάνεται από διαφορετικά σημεία. Το ανατολικό του τμήμα προσεγγίζεται από το χαμηλότερο σημείο του φαραγγιού ακριβώς δίπλα στον χωματόδρομο, ενώ το δυτικό του τμήμα προσεγγίζεται από το μέσο του φαραγγιού. Η βραχώδης τοπογραφία, οι απότομες κλίσεις του φαραγγιού και τα δύο υψομετρικά τμήματα προσδίδουν ένα μικρό βαθμό δυσκολίας ως προς την προσβασιμότητα. Η επίσκεψη στο φαράγγι συστήνεται όπως αποφεύγεται τους καλοκαιρινούς μήνες. Προτρέπουμε όσους εντοπίσουν το φαράγγι να σεβαστούν τη φυσιογνωμία του γεωλογικού αυτού θησαυρού και να αποφύγουν οποιαδήποτε διατάραξη του χώρου.





Ευχαριστίες
Ευχαριστίες απευθύνουμε προς τον φίλο και συνοδοιπόρο Κώστα Παπασάββα, ο οποίος έμαθε το φαράγγι από κάτοικο της περιοχής και το έφερε εις γνώση μας. Ευχαριστώ τους φίλους Κώστα Παπασάββα, Άλεξ Ρουσσούνη και Μαγδαλένα Πουργουρίδη, με τους οποίους εξερευνήσαμε μαζί αυτόν τον πολύτιμο θησαυρό.